In Western Skies richt Bryan Schutmaat zijn camera op de hemel boven de westelijke staten van de Verenigde Staten. Onder die hemel bevindt zich het deel van het van land met de uitgestrekte prairies, gortdroge vlaktes en bergketens die gevormd zijn door wind en erosie. Een onherbergzaam gebied waar geen mens te bekennen is. Dat wil wat zeggen, wat je kan zien zover als het oog rijkt.
Op de meeste opnamen is de horizon laag met daarboven wolkenformaties. Het ene beeld toont laaghangende sluierbewolking, op een ander zie je een wolkbreuk op kilometers afstand. Ook het onderste deel van de afbeeldingen is leeg. De enige foto met een spoor van menselijke activiteit, toont niet meer dan een hek met prikkeldraad. Op een andere foto zien we een meertje. Verder zijn Schutmaats landschappen droog en leeg. Als mens ben je overgeleverd aan de elementen.
Het is een bewuste keuze om luchten te fotograferen, legt Schutmaat (Houston, VS, 1983) uit in een toelichting op Western Skies. Na vijftien jaar waarin hij vooral mensen aan de rand van de samenleving, tegen de achtergrond van milieuschade en economische neergang documenteerde, was het tijd voor een thema dat op het eerste gezicht lichtzinniger lijkt. Voor Western Skies omarmde de Texaanse fotograaf de eenvoud van de altijd veranderende hemel en concentreerde zich op compositie en tonaliteit.
Toch is dit niet het hele verhaal. Zie je de serie in zijn geheel dan vallen naast wolkenformaties ook de desolaatheid van de uitgestrekte landschappen op. De mens delft hier het onderspit en is vrijwel weerloos ten opzichte van de natuur. Daarmee sluit Schutmaat aan op een lange traditie van landschapsfotografie in de VS. Waar in Europa de natuur in de 19e eeuw stond voor idyllisch, getemd natuurschoon dat werd bewoond door de mens, was dat in de VS totaal anders. De natuur was er wild en bruut, en er was geen mens te bekennen. Fotograferen deed men vooral uit functionele overweging tijdens verkenningsexpedities in het Westen.
Met het verdwijnen van de frontier veranderde ook de landschapsfotografie in de VS. In de loop van de 20e eeuw kregen Amerikaanse fotografen steeds meer oog voor de ‘verwonde en hardhandig geëxploiteerde aarde’, zoals John Szarkowski, voormalig conservator fotografie van het MoMA, het noemt. ‘Ervan uitgaande dat meer aandacht leidt tot meer affectie, zodat we ooit leren in harmonie met de aarde te leven in plaats van alleen op aarde te leven.’
Dat dat laatste nog niet altijd goed lukt, liet Schutmaat zien in eerdere, maatschappelijk betrokken series als Grays the Mountain Sends (2013) en Sons of the Living (2024). Met de weidse vista’s van misleidende schoonheid van Western Skies voegt hij daar nu de oerversie van de Amerikaanse landschapsfotografie aan toe.
English
Bryan Schutmaat’s new series presents a typology of skies across the Western United States – a quiet but deliberate departure from the emotional gravity of his earlier long-form work. Here, the gaze turns upward. Photographing the sky became a reprieve, a way of seeking levity after years of confronting struggle and American decline. In cataloging the atmosphere, Schutmaat embraced simplicity and variation – tone, texture, and light shifting from frame to frame. What might seem ephemeral or ordinary gathers into rhythm – a typology of fleeting phenomena that speaks to the openness and vastness of the West. While his previous projects remain grounded in narrative and social realities, these skies invite a different kind of attention. Taken together, they suggest a turn toward quietude and release, a reminder that photography can hold both weight and lightness.
